Neil Postman, Paradigma Yayıncılık
2006 (237 sf.)
Tercüme: Mustafa Emre YILMAZ
‘Eğer uzak mesafeleri fethetmek için demiryolu olmasaydı çocuğum hiçbir zaman doğduğu kasabayı terk etmeyecek ve çocuğumun sesini duymak için telefona ihtiyaç duymayacaktım. Eğer okyanuslar gemiyle aşılıyor olmasaydı arkadaşım bu yolculuğa çıkmayacak ve ben endişemi gidermek için telgrafa ihtiyaç duymayacaktım. Bebek ölümlerinin azaltılması bizlere doğum kontrolünü empoze etti. Hijyen dönemi öncesine göre daha fazla çocuk yetiştiriyor değiliz ve aynı zamanda cinsel hayatımız daha güç şartlar altında gerçekleşiyor… Son olarak zor ve sıkıcı bir hayatın bize faydası ne? Ve eğer hayat acıyla doluysa ölümü memnuniyetle karşılamaktan başka ne yapabiliriz.
Sigmund FREUD, Uygarlık ve Getirdiği Hoşnutsuzluklar
Newyork Üniversitesi’nde iletişim teorisyeni olan Neil Postman, 1993 yılında yayınlanan bu kitabında çok önemli tespit ve teşhislerde bulunuyor. Teknolojinin, bir şahsı manevi hüviyeti kazandığını ve bütün bir insanlık üzerinde güven ve itaat isteyen bir güç halinde arzı endam ettiğini adeta ihbar ediyor.
Kitap, bu gücün, ne zaman, nasıl ve niçin tehlikeli bir düşman haline geldiğinden bahsetmektedir. Teknolojinin gelişi güzel büyümesi bütün insanlığın hayati kaynaklarını tehdit etmekte ve ahlaki temelden yoksun bir kültür meydana getirmekte ve sessiz sedasız insan fıtratını bozmaktadır. İnsan zihnini yeniden yapılandırarak, sosyal ilişki biçimlerini yeniden düzenlemektedir.
Teknoloji hayatımızı kolaylaştırarak, hastalıklara çare bularak, mesafeleri kısaltarak, eğlence üreterek vesaire hizmetleriyle artık hayatımızın olmazsa olmazı makamına yükselmiştir. Paradoks şudur ki teknoloji hem insanın emrindedir hem de değildir, hem dosttur hem de aynı zamanda düşmandır.
Erich Fromm (1900-1980) 1968 yılında yazdığı ‘Umut Devrimi’ adlı kitabında, insancıllaşmış bir teknolojinin olabilirliğini tahlil ederek, bu gerçekten hayati meseleye dikkatimizi çekmiştir. Daha başka yazar ve düşünce adamları, makineleşmiş bir topluma tepki sadedinde, değerli eserler vermişlerdir. Lewis Mumford, Jacgues Ellul, Ivan Illich bu yazarlardan bazılarıdır.
Teknoloji, dilimize yeni sözcük ve kavramlar katarak algı dünyamızı yeniden inşa etmektedir. Daha da ileriye giderek, derin anlamlara sahip eski kelimeleri de değişikliğe uğratmaktadır. Telgraf ve baskı makinesi ‘haber’ sözcüğüyle kastettiğimiz manayı değiştirdi. Televizyon, ‘siyasi tartışma’, ‘haberler’, ‘kamuoyu’ terimleriyle ifade ettiğimiz manaları değişikliğe uğrattı. Bilgisayar ve internet adeta yeni bir terminoloji yeni bir iletişim dili oluşturdu. Eski kelimeler hala aynı görünmekte fakat aynı manaları ifade etmemektedir. Teknoloji gerçeğin ne olduğuna dair yeni kavramlar üreterek eskilerinin altını kazmaktadır. ‘Şeylerin tabii düzeni nedir?’, ‘Zorunlu olan nedir?’, ‘Kaçınılmaz olan nedir?’, ‘Gerçek nedir?’. Tüm bu suallere verilen cevapları değişikliğe uğratarak, dünyayı ve kendimizi algılayış biçimimizi belirlemekte, yeni düşünce alışkanlıkları inşa etmektedir.
Bilgisayar teknolojisi iki uçlu değnek misaline tam uymaktadır. Silahlı kuvvetler, havayolu şirketleri, bankalar, sanayi kuruluşları bilgisayar sayesinde güçlerini artırmışlardır. Aynı şekilde yüksek dereceli bilimsel araştırmalar için bilgisayar vazgeçilmez bir unsurdur. Bilgisayar sıradan halk kitlelerine ne kazandırmıştır? İnsanların özel hayatlarına ait meselelere (mahremiyete), gücü (teknoloji) elinde bulunduran kuruluşlar kolayca ulaşır hale gelmiştir. Devasa bir çapta, küresel bir izleme ve kontrol çarkı sessizce dönüp durmaktadır. Kendimize ait hayatlar yaşamak, artık hayal olmaya başlamıştır. Daha da kötüsü insanlar sayılarla ifade edilen nesneler haline gelmiştir. Sosyal ilişkiler ‘e-mail’lerle, ‘facebook’larla inşa edilmeye başlamış, eşref-i mahlûkat olan insan adeta şuurlu bir ‘data’ya dönüşmüştür. Teknolojiyi, son derece cazip bir şekilde servis yapan ‘reklam’larla, azgın bir sembol seline maruz kalmaktayız.
Postman şu soruyu sormaktadır; teknoloji kime daha fazla güç ve özgürlük sağlayıp, kimin gücünü ve özgürlüğünü azaltacaktır? Bu komploya –tabir caizse– en çok maruz kalan, teknolojik gelişmeleri coşkuyla karşılayan 3. Dünya ülkeleri ile gelişmekte olan ülkelerdir. Teknolojiyi sorgusuz sualsiz kültürlerine dâhil eden uluslar, kendi rızalarıyla Truva atını buyur ettiklerinin farkında değiller.
Teknolojik bir dünya savaşında kazanan taraf olacak mıdır? Silah teknolojisindeki akıl almaz gelişmeler insanın kanını donduracak seviyededir. İleri ülkelerin hemen hepsi nükleer silahlar üretmektedirler ve bir tespite göre, olası bir dünya savaşında nükleer silahlar kullanılacak olursa, gezegenimizin yörüngesinden çıkma olasılığı mevcuttur.
Pek çoğu itibariyle teknolojik icatlar başlangıçta iyi niyetle bulunmuşlardır. Fakat sonuçlarının neler olacağı önceden kestirilememektedir. Saat bugünkü benzer manasıyla, 12.ve13.yy da Benedicten manastırında bulunmuştur ve ibadet saatlerini düzenlemeye matuftur. Aynı saat ilerleyen dönemlerde, zamanı belirleyen araç olarak kalmamış, insanların eylemlerini eşzamanlı hale getirip, onları kontrol eden bir güç haline gelmiştir. Lewis Mumford’un dediği gibi; ‘mekanik saat düzenli üretim, düzenli çalışma saatleri ve standart ürün fikirlerini mümkün kıldı. Kısaca saat olmasaydı kapitalizm mümkün olmayacaktı.’ Gariptir ki kendilerini Tanrı’ya adamış insanlar tarafından icat edilen saat, en çok kendilerini para kazanmaya adamış insanlara yaramış, uhrevilik ve dünyevilik arasındaki kadim mücadele de saat (teknoloji) ikincisinin tarafını tutmuştur. Sonuç olarak Postman kitap boyunca, makinelerin ideolojileri, görünmez teknolojiler, semboller, bilimcilik gibi ara başlıklarla derinlikli tahlillerine devam etmektedir. Teknopoli kültürüne maruz kalan okul, aile, kilise, devlet, vesaire gibi bütün kurum ve oluşumların nasıl anlam değişikliğine uğradığını anlatıyor. Kitabın 11. bölümü olan ‘Âşık Direniş Savaşçısı’n da bu gerçeklerin ayırtına varan bireylerin nasıl bir bilinç oluşturmaları gerektiğinin izahı yapılıyor. Ukalaca hayatın nasıl yaşanması gerektiği hususunda bir bilge edasıyla kılavuzluğa soyunan teknoloji bize hâkim olmadan, halife ve eşref-i mahlukat olan insanın (mahiyetinin ulviyetine yaraşır bir şekilde) teknolojiye hakim olması şarttır. Geleceğin ne getireceğini hiçbirimiz bilmiyoruz.
Çocuklarımıza güzel bir dünya bırakmak insan olmamızın gereğidir. İyi okumalar.
İleri okumalar için öneriler:
Erich Fromm ‘Umut Devrimi’
Lewis Mumford ‘Makine ve Uygarlık’
Ivan Illich ‘Şenlikli Toplum’
Sigmund Freud ‘ Uygarlık ve Getirdiği Hoşnutsuzluklar’
Not 1: Erich Fromm’un ‘Umut Devrimi’ adlı kitabının 5. bölümünde teknolojinin nasıl insancıllaşacağına dair somut öneri ve tahliller mevcuttur. (meraklısına)
Not 2: Teknopoli, teknoloji-perestlik demektir. Teknoloji-perest insanların kuracağı dünya da tekno-medeniyet, makine medeniyeti olacaktır. Allah korusun biz insanların eliyle yapılan silikon beyinlere sahip insansı makineler (sf.129-130), bizleri evcil hayvanlar seviyesinde algılayacaklardır. Ne dersiniz? Matrix filminin -tabir caizse- kehanetleri gerçek mi oluyor?
Effectively voiced of course! .
http://www.canadianpharmacymsn.com/
prescription online
global pharmacy canada
prescription drugs without prior prescription
online pharmacies of canada
Nicely put. Cheers.
http://talahicc.com/
canadian pharmacy meds canadianpharmacy onlinecanadianpharmacy.com canadian pharmacies
trusted overseas pharmacies
web medical information
online pharmacy no prescription
cialis canadian pharmacy
canadian drugs
walmart pharmacy price check
Cheers! Wonderful information.
http://canadianpharmacysilo.com/
candrugstore com canadian pharmacy no prescription online pharmacy canadian viagra
mail order pharmacy
canada pharmacies online prescriptions
mail order pharmacies
best online international pharmacies
buy cialis
canadian pharmacy meds
Cheers, Quite a lot of postings.
http://canadianpharmacysilo.com/
pharmacy canada canadian pharmacies online online pharmacy reviews north west pharmacy canada
drug stores near me
canadian prescriptions
best canadian online pharmacy
prescription drug assistance
prescription drugs canada
canada pharmacy online orders
Truly a lot of helpful information.
http://canadianpharmacyntx.com/
canadian prescription drugstore canada drugs online highest rated canadian pharmacies canada pharmaceuticals online
canada online pharmacy
discount drugs online pharmacy
canadian pharmacy no prescription
pharmacy prescription
cheap canadian drugs
canada meds
Kudos, Great stuff.
http://canadianpharmaciescubarx.com/
discount pharmaceuticals canadian pharmacies canadapharmacyonline.com mexican pharmacies shipping to usa
candrugstore com
canada online pharmacy
canadian pharmacy viagra brand
walgreens pharmacy
canada pharmacy online reviews
safeway pharmacy
Factor very well applied!!
http://canadianpharmaciescubarx.com/
canadian pharmacy uk delivery north west pharmacy canada cheap prescription drugs online canadian pharmacies-24h
canadian online pharmacy
online pharmacies no prescription
canadadrugs
rx online
canada online pharmacy
prescription without a doctor’s prescription
Cheers, I enjoy this!
http://canadianpharmacyntx.com/
prescription cost comparison canadian pharmacies online prescription drug northwestpharmacy
canada drugs online pharmacy
costco pharmacy pricing
online canadian pharcharmy
canadian online pharmacies prescription drugs
northwest pharmacy canada
online pharmacies no prescription
You actually expressed this well.
https://nicktambone.com/
prescription drugs online without doctor global pharmacy canada online prescription drugs canadian online pharmacies
pharmacy online store
online pharmacy canada
buying prescription drugs canada
canadian prescription
cialis canadian pharmacy
discount pharmacy online
Appreciate it! Loads of tips.
http://www.canadianpharmacymsn.com/
canadian drugstore online canadian pharmacy online get prescription online canadian pharmacy
canada drug prices
online canadian pharcharmy
prescription cost comparison
best canadian mail order pharmacies
pharmacy cost comparison
walmart pharmacy price check
Terrific write ups. Thanks!
http://canadianpharmacysilo.com/
canadian pharmacy king northwest pharmacy buy prescription drugs online online pharmacies canada
buy drugs online
mexican online pharmacies
online pharmacy
canadian pharma companies
canadian mail order pharmacies
canada pharmacies online prescriptions
Truly lots of awesome advice!
http://canadianonlinepharmacynnm.com/
canadian drugstore reviews global pharmacy canada best online pharmacies canada canada pharmaceutical online ordering
no prescription online pharmacy
pharmacy price compare
onlinecanadianpharmacy.com
discount pharmaceuticals
canadadrugs
safe canadian online pharmacies
Useful write ups. Appreciate it.
http://canadianpharmaciescubarx.com/
canadian pharmacy canada drugs buying drugs canada canadian pharmacies-24h
discount prescription drugs online
pharmacy canada
canadian pharmacy
pharmacies near me
canadian pharmacy meds
canadian drugs
Cheers. Loads of write ups!
http://canadianpharmacysilo.com/
best canadian prescription prices canada online pharmacies legitimate canadian mail order pharmacies canadian pharmacies without an rx
pharmacy online store
online pharmacy no prescription needed
canada pharmacy online
prescription cost comparison
highest rated canadian pharmacies
prescription drug cost
Fine content. Thanks a lot!
http://canadianpharmacysilo.com/
legitimate canadian mail order pharmacies online pharmacies of canada best online pharmacy canada pharmacy online
trusted overseas pharmacies
best canadian mail order pharmacies
canadian prescriptions
canada pharmacy online reviews
compare prescription prices
canadian pharmacy 365
You’ve made your point.
http://canadianpharmacymim.com/
canada online pharmacy canadian viagra cheap drugs online canadianpharmacy
canadian pharmacy meds
online pharmacies canada
buy prescription drugs canada
rx online
pharmacy online mexico
drugs online
Lovely data, Thanks a lot!
http://canadianpharmaciescubarx.com/
northwest pharmacy online pharmacies canada medication costs canadian pharmacies without an rx
prescription without a doctor’s prescription
drug price
best price prescription drugs
canadian drugs
canada drugs online
northwestpharmacy
Thank you, I enjoy this.
http://canadianonlinepharmacynnm.com/
canadian prescription drugstore canadian pharmacy online onlinecanadianpharmacy.com canadian pharmacies that ship to us
drug prices comparison
trusted overseas pharmacies
canadian pharmacy online canada
mexican pharmacy online medications
compare rx prices
best non prescription online pharmacies
With thanks. Good information!
http://www.canadianpharmacymsn.com/
canadian drugs north west pharmacy canada prescription pricing aarp approved canadian online pharmacies
canada drug
mexican online pharmacies
drug prices comparison
drugs without prescription
pharmacy prescription
canadianpharmacy
Wonderful forum posts. Thanks a lot.
http://canadianpharmacyntx.com/
mail order pharmacy mexican pharmacies shipping to usa canadian pharmacy online canada mexican pharmacies shipping to usa
rx price comparison
canadapharmacyonline.com
drugs online
drug prices comparison
canada pharmacy online reviews
the canadian pharmacy
Thank you! A lot of stuff!
http://canadianpharmaciescubarx.com/
prescription cost trust pharmacy canada canadian drugstore reviews canadian pharmacies-24h
canadian pharmacy uk delivery
canadian online pharmacy
canadian pharmacy no prescription
online pharmacy usa
no prescription online pharmacy
overseas pharmacy forum
Very good tips. Regards!
http://canadianpharmacymim.com/
prescription drugs without doctor approval canadian pharmacies online safeway pharmacy aarp approved canadian online pharmacies
online rx pharmacy
cialis canadian pharmacy
canadian pharmacy no prescription
24 hour pharmacy
buy online prescription drugs
pharmacies near me
You actually revealed this wonderfully.
https://nicktambone.com/
canada drug canadian pharmacies that ship to us canadian drugstore global pharmacy canada
canadian pharmacy without prescription
my canadian pharmacy
trust pharmacy canada
cheap drugs online
drugs for sale
best online international pharmacies
You actually stated this superbly!
http://canadianpharmacymim.com/
prescription online canadian drugs canadian rx mexican pharmacies shipping to usa
mexican pharmacy online
mail order pharmacy
canadian pharmacies online prescriptions
drug prices comparison
canadian drugstore
reputable canadian mail order pharmacies
Great stuff. Thanks.
https://nicktambone.com/
legitimate canadian mail order pharmacies canadian pharcharmy overseas pharmacy forum canadian pharmaceuticals online
walgreens pharmacy
pharmacy price compare
canada pharmacies online
best canadian mail order pharmacies
cheap canadian drugs
canadian pharmacies top best
This is nicely put! !
http://talahicc.com/
canada pharmacies online prescriptions canadian cialis canadian online pharmacies prescription drugs london drugs canada
medication costs
prescription drugs online without
walmart pharmacy price check
no prescription pharmacies
canadian pharmacy 365
rx online
Truly tons of amazing information.
http://talahicc.com/
best canadian mail order pharmacies trust pharmacy canada drugs without prescription canada pharmacy online
discount prescription drug
buy prescription drugs online
pharmacy price comparison
drug costs
buy prescription drugs from canada
canadian pharmacies top best
Cheers, Quite a lot of stuff.
http://talahicc.com/
canadadrugs.com pharmacy canada drugs get prescription online online pharmacies canada
best canadian pharmacies
ed meds online
canadian pharmacies that are legit
drugs from canada
pharmacy prices
online pharmacy reviews
Great knowledge. Appreciate it.
http://canadianpharmacysilo.com/
canadadrugs.com pharmacy canadian pharmacies without an rx canada drugs aarp approved canadian online pharmacies
canadian pharmacy king
northwest pharmacy
pharmacies near me
canadian drugs
canadian pharmacies that ship to us
global pharmacy canada
Terrific facts. Thank you.
http://www.canadianpharmacymsn.com/
canada pharmacies online prescriptions london drugs canada canadian meds canada pharmaceuticals online
pharmacies near me
drugs from canada
legitimate canadian mail order pharmacies
canadian drug
canadian drugstore online
the canadian pharmacy
Terrific knowledge. Regards.
https://nicktambone.com/
walmart pharmacy price check online pharmacies canada canada online pharmacy north west pharmacy canada
northwest pharmacy canada
drug price
online pharmacy no prescription
pharmacies near me
cheap prescription drugs
pharmacy online
You made your position quite clearly.!
https://nicktambone.com/
canada pharmacies online online pharmacies of canada drug costs canada drugs online
no prescription online pharmacy
prescription drugs prices
trust pharmacy canada
drug stores near me
reputable canadian mail order pharmacies
canadian drugs without prescription
Thanks a lot, Wonderful information.
https://nicktambone.com/
online canadian pharmacy global pharmacy canada best non prescription online pharmacies global pharmacy canada
no prior prescription required pharmacy
best online pharmacy stores
canada pharmacies prescription drugs
pharmacy prices
online drugs
buying drugs canada
You’ve made your point!
http://canadianonlinepharmacynnm.com/
canada pharmacy online no script canadian pharmacies that ship to us drug stores near me online pharmacies canada
safe canadian online pharmacies
canadian pharmacy online canada
canadian pharmacy viagra
global pharmacy canada
online rx pharmacy
canadian pharmacy viagra brand
You actually revealed it terrifically!
http://canadianpharmaciesnnm.com/
prescription drug price comparison online pharmacies of canada canada pharmacy online orders canada pharmaceutical online ordering
costco pharmacy pricing
prescription drugs online without doctor
discount drugs online pharmacy
discount prescription drugs online
drugs from canada
prescription drugs online without
Whoa tons of valuable knowledge.
http://talahicc.com/
prescription drugs prices canadian pharmacies canadian drugs without prescription canadian pharmacies-24h
buy cialis
canada meds
canadian drug stores online
canada drug prices
canada drugs pharmacy
canadian pharmacies top best
Regards, I enjoy it!
http://canadianpharmaciescubarx.com/
online pharmacy usa canadian pharmacies that ship to us discount prescription drugs online north west pharmacy canada
online pharmacy usa
best canadian pharmacies
canadian meds
prescription cost
cheap prescription drugs
prescription drugs without prior prescription
Thanks. I enjoy this.
http://canadianpharmacysilo.com/
mail order pharmacies mexican pharmacies shipping to usa visit poster’s website canadian cialis
canadian pharmacies shipping to usa
drug costs
canadianpharmacy
canadian drug stores online
pharmacies near me
canadapharmacy com
Cheers! I enjoy it!
http://canadianonlinepharmacynnm.com/
mexican pharmacies canadian pharmacies buy online prescription drugs canada pharmacy
compare rx prices
prescription online
compare prescription prices
canadian rx pharmacy online
canadian drug stores online
medication costs
Awesome information, Thank you!
https://nicktambone.com/
best online international pharmacies global pharmacy canada canada pharmacies prescription drugs canadian online pharmacies
buy drugs online
canadian pharmacy meds
best online pharmacy stores
canadian drugs
mail order pharmacies
the canadian pharmacy
You actually revealed this very well!
http://canadianonlinepharmacynnm.com/
online pharmacy no prescription needed canadian online pharmacy no prescription pharmacies canada drugs online
canadian pharmacies online prescriptions
canadapharmacy
no 1 canadian pharcharmy online
mexican pharmacy online
cheap drugs online
canadian pharmacy reviews
Position certainly used..
http://talahicc.com/
legitimate canadian mail order pharmacies canada pharmacy international pharmacies that ship to the usa trust pharmacy canada
canadian online pharmacies prescription drugs
buy drugs online
canadian pharmacy 365
canada drugs
canadian discount pharmacy
canadian pharmacies shipping to usa
Truly plenty of terrific knowledge.
https://nicktambone.com/
northwest pharmacy north west pharmacy canada onlinecanadianpharmacy.com canadianpharmacy
canadapharmacy
online pharmacy no prescription
best online pharmacies canada
online pharmacies no prescription
canadian pharmacy uk delivery
prescription without a doctor’s prescription
Many thanks. Fantastic stuff!
http://canadianpharmacyntx.com/
canadian drugstore reviews canadian pharmacies-24h overseas pharmacies canadian pharmacies-24h
online pharmacy without a prescription
canadian drugs without prescription
the canadian pharmacy
canadapharmacyonline com
online canadian pharmacies
online pharmacy usa
Nicely put, With thanks!
http://canadianpharmaciescubarx.com/
canadian discount pharmacy mexican pharmacies shipping to usa pharmacy tech canadian pharmacy online
canada pharmacies online prescriptions
canadapharmacy
canadian cialis
canadian pharmacy viagra
overseas pharmacy forum
canadapharmacyonline.com
You reported this wonderfully!
https://nicktambone.com/
online prescription drugs canadian pharmacy reputable canadian mail order pharmacies canada online pharmacies
no prior prescription required pharmacy
canadian meds
rx price comparison
canadian pharmacy no prescription needed
24 hour pharmacy
canadian drug stores online